ความมีจิตสำนึก คือ

• ความคิดและความรู้สึกรวมกัน
  ความตระหนัก
  ความมีสติ
  ภาวะจิต

• ความ     คฺวาม น. เรื่อง เช่น เนื้อความ เกิดความ; อาการ เช่น ความทุกข์ ความสุข; คดีที่ฟ้องร้องกันในโรงศาล; คำนำหน้ากริยาหรือวิเศษณ์เพื่อแสดงสภาพ เช่น
• วา     ๑ น. มาตราวัดตามวิธีประเพณี เท่ากับ ๔ ศอก มีอัตราเท่ากับ ๒ เมตร, อักษรย่อว่า ว. ก. กิริยาที่กางแขนเหยียดตรงออกทั้ง ๒ ข้าง. ๒ น.
• วาม     วามะ- ว. ซ้าย, ข้างซ้าย. ( ป. , ส. ). ๑ ว. เป็นแสงเรือง ๆ อย่างแสงหิ่งห้อย เช่น น้ำเคี้ยวยูงว่าเงี้ยว ยูงตาม ทรายเหลือบหางยูงงาม ว่าหญ้า
• มี     ว. รวย เช่น เขาเป็นคนมี ไม่ใช่คนจน, ไม่เปล่า, ไม่ว่าง, เช่น ในหม้อมีข้าว ในห้องน้ำมีคน. ก. ถือเป็นเจ้าของ, อยู่ในครอบครอง, เช่น มีเงิน มีลูก,
• จิ     ( แบบ ) ก. จะ เช่น จิปากทั้งลิ้นล้า เพื่อเจ้าเจียรจันทร์. ( ทวาทศมาส ).
• จิต     จิด, จิดตะ- น. ใจ, สิ่งที่มีหน้าที่รู้ คิดและนึก, (โบ เขียนว่า จิตร), ลักษณนามว่า ดวง. ( ป. จิตฺต).
• จิตสำนึก     น. ภาวะที่จิตตื่นและรู้ตัวสามารถตอบสนองต่อสิ่งเร้าจากประสาทสัมผัสทั้ง ๕ คือ รูป เสียง กลิ่น รส และสิ่งที่สัมผัสได้ด้วยกาย. ( อ. conscious).
• สำ     ก. ซับซ้อนกัน, ปะปนกัน, ไม่เป็นลำดับ, ไม่เป็นระเบียบ.
• สำนึก     ก. รู้สึกซาบซึ้ง เช่น สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ สำนึกถึงบุญคุณของพ่อแม่ครูบาอาจารย์.
• นึก     ก. คิด เช่น นึกถึงความหลัง นึกถึงอนาคต นึกไม่ถึง, คิดขึ้นมาในฉับพลัน เช่น นึกขึ้นมาได้.
• ซึ่งมีจิตสำนึก    ที่รู้สึกหรือคิดได้ พิชาน มีเจตนา
• ไร้จิตสำนึก    เกิดขึ้นอย่างอิสระ เป็นกลไก
• ความสำนึก    n. ความรู้ตัวและตระหนักในสิ่งที่ควรหรือไม่ควรปฏิบัติ ชื่อพ้อง: ความระลึก, การรู้ตัว, การรู้สึก, การตระหนัก ตัวอย่างการใช้: ครูอาจารย์จะต้องตั้งมั่นอยู่ในหลักแห่งศีลธรรมรวมทั้งความสำนึกรั
• การมีจิตสำนึก    ความสำนึกผิด
• ไร้ความสำนึก    ไร้สติ

• ความมีจิตสำนึกที่ดีและการตรวจสอบตนเอง