เอกัตถประโยค คือ

• ประโยคความเดียว
  เอกรรถประโยค

• เอ     ๑ ว. หนึ่ง; เปลี่ยว, เดี่ยว, เช่น เอองค์. ( ตัดมาจาก เอก). ๒ อ. คำที่เปล่งออกมาแสดงความแปลกใจ สงสัย เป็นต้น.
• เอก     เอกะ-, เอกกะ- ว. หนึ่ง (จำนวน); ชั้นที่ ๑ (ใช้เกี่ยวกับลำดับชั้น หรือขั้นของยศ ตำแหน่ง คุณภาพ หรือวิทยฐานะ สูงกว่า โท) เช่น ร้อยเอก
• อก     ๑ น. ส่วนของร่างกายด้านหน้าอยู่ระหว่างคอกับท้อง; ใจ เช่น อกกรม อกเขาอกเรา; เรียกไม้ที่เป็นแกนกลางของตัวว่าวว่า อกว่าว;
• ปร     ปะระ-, ปอระ- ว. อื่น, ใช้เป็นบทหน้าสมาส เช่น ปรปักษ์ ปรโลก. ( ป. ).
• ประ     ปฺระ ใช้เติมหน้าคำอื่นเพื่อให้คำหนักแน่นขึ้น เช่น ชิด เป็น ประชิด, ท้วง เป็น ประท้วง; คำที่แผลงมาจาก ผ เช่น ผทม เป็น ประทม แล้วแผลง ประ เป็น บรร
• ประโยค     ปฺระโหฺยก ( ไว ) น. คำพูดหรือข้อความที่ได้ความบริบูรณ์ตอนหนึ่ง ๆ เช่น ประโยคบอกเล่า ประโยคปฏิเสธ ประโยคคำถาม; ชั้นแห่งความรู้ภาษาบาลี เช่น
• ระ     ก. กระทบเรียดไป เช่น เอาไม้ระรั้วสังกะสี.
• โย     ๑ ( ปาก ) ก. พูดแขวะ, พูดชวนวิวาท. ๒ ( โบ ) ว. เรียกทุเรียนที่มีเม็ดห่าง ๆ ว่า ทุเรียนโย. ( ปรัดเล ).
• โยค     โยคะ- น. การประกอบ, การใช้, การร่วม; กิเลส; ความเพียร; วิธีบำเพ็ญสมาธิตามลัทธิของอาจารย์ปตัญชลี; ( โหร ) การที่ดาวนพเคราะห์ตั้งแต่ ๒
• เอกรรถประโยค    เอกัดถะ- น. ประโยคที่มีเนื้อความเดียว มีบทกริยาสำคัญเพียงบทเดียว.
• สารัตถประโยชน์    น. ประโยชน์ที่เป็นแก่นสาร, สารประโยชน์ ก็ว่า.
• อเนกรรถประโยค    อะเนกัดถะปฺระโหฺยก น. ประโยคใหญ่ที่มีใจความสำคัญอย่างน้อย ๒ ใจความมารวมกัน และใจความนั้น ๆ จะต้องมีลักษณะเป็นประโยคโดยมีสันธานเป็นบทเชื่อมหรือละสันธานไว้ในฐานที่เข้าใจ.
• อรรถประโยชน์    อัดถะปฺระโหฺยด น. ประโยชน์ที่ต้องการ.
• ประโยคคู่    บทละครสองบรรทัด
• ประโยคย่อย    อนุประโยค